Twee-factor theorie (Herzberg)

Two-factor theory (Herzberg, 1959)

Herzberg publiceerde in 1959 de Two-factor-theory of Motivatie-hygiene-theorie over de motivatie van mensen op het werk. Volgens deze theorie worden mensen op twee manieren beïnvloed, namelijk door motivatiefactoren en hygienefactoren.

Leven

Frederick Irving Herzberg (1923-2000) was een bekend Amerikaanse psycholoog. Hij staat voornamelijk bekend vanwege zijn werk over taakverrijking en zijn Motivatie-hygiene theorie over het motiveren van werknemers. Het in 1975 gepubliceerde artikel "One More Time, How Do You Motivate Workers?" is nog steeds het meest aangevraagde artikel uit de Harvard Business Review.

Herzberg verliet als jongeman halverwege zijn studieperiode het City College van New York en meldde zich aan bij het leger. Als sergeant in het Amerikaanse leger was hij ooggetuige van de verschrikkingen van het concentratiekamp Dachau. Hij sprak erover met Duitse burgers die in de omgeving van het concentratiekamp woonden. Deze ervaring wekte bij hem een grote belangstelling voor de menselijke motivatie. Hij promoveerde op het onderwerp elektroshocktherapie. Zijn onderzoek naar motivatie op de werkvloer startte hij als professor in de psychologie aan de Case Western Reserve University in Cleveland. Later werkte hij als ‘professor of management in the college of business’ aan de University of Utah.

Herzberg publiceerde in 1959 de Two-factor-theory of motivatie-hygiene-theorie over de motivatie van mensen op het werk. Volgens deze theorie worden mensen op twee manieren beïnvloed, namelijk door motivatiefactoren en hygienefactoren.

Two-factor theory

Herzberg onderzocht motivatie op het werk. Hij hield 203 interviews onder ingenieurs en accountants. Uit deze interviews haalde hij 16 factoren die invloed kunnen hebben op de motivatie van medewerkers. Herzberg categoriseerde deze factoren in motivatiefactoren en in hygiene factoren afhankelijk van hun invloed op arbeidsmotivatie. 

Motivatiefactoren verhogen de arbeidsmotivatie als ze aanwezig zijn, maar ze verlagen de arbeidsmotivatie niet als ze afwezig zijn. Motivatiefactoren zijn: prestatie, erkenning, verantwoordelijkheid, inhoud van het werk, doorgroeimogelijkheden en persoonlijke groei. hygienefactoren zijn factoren die aanwezig moeten zijn. Als één of meer factoren afwezig zijn dan leidt dat tot onvrede, maar als ze er zijn dan veroorzaken ze geen extra motivatie. hygienefactoren zijn: beleid en regels, kwaliteit van leidinggeven, relatie met leidinggevende, collega’s en medewerkers, arbeidsomstandigheden, salaris, privéleven, status en baanzekerheid.

De factoren verschillen in invloed. Bij de motivatiefactoren is Prestatie (de mogelijkheid om resultaten te laten zien) de factor met de meeste invloed. Bij de hygienefactoren is Beleid en Regels de meest beïnvloedende factor.

De verdeling van deze factoren moeten we, volgens Herzberg, zien als een indicatie. Sommige factoren, zoals erkenning, kunnen zowel een motivatiefactor zijn, maar, bij afwezigheid, ook als hygienefactor.

Conclusies

Hoewel Herzberg zijn artikel al in 1959 publiceerde, is het onderzoek daarna nog vele malen herhaald en bevestigd. Ook wordt deze theorie nog veel gebruikt als basis voor vervolgonderzoek. Herzberg is daarmee nog steeds nuttig als praktisch onderzoeksinstrument. Ook het hierboven afgebeelde 2x2 grid kan zeer nuttig zijn. Dit grid is overigens niet door Herzberg zelf geïntroduceerd, maar later door anderen toegevoegd aan de presentatie van Herzberg’s gedachtegoed.

Daarbij is het natuurlijk altijd prettig voor organisaties om de motivatie van de mensen in de organisatie zo hoog mogelijk te hebben. Zelf zie ik veel parallellen met het in 1985 gepubliceerde onderzoek van Deci & Ryan: de zelfdeterminatietheorie. De motivatiefactoren Prestatie en Erkenning passen heel goed in de behoefte om competent te zijn, en als competent gezien te worden. Autonomie is pas goed mogelijk als je Verantwoordelijkheid (motivatiefactor) krijgt en als de kwaliteit van leiding geven (hygienefactor) de ruimte daartoe biedt. Verbondenheid tenslotte kan ontstaan als er een omgeving is waarin de hygienefactoren voldoende op orde zijn en als het werk (erkenning) gewaardeerd wordt.